Słowo wstępne 

Aktualnie rozpowszechniony jest pogląd, iż nastąpiła głęboka dehumanizacja medycyny, a ściślej mówiąc rozejście się nauk i praktyk medycznych i humanistycznych. Pogląd ten odpowiada w znacznym stopniu stanowi rzeczywistemu. Dlatego też dobrze się stało, że ukazuje się biografia Profesora Józefa Gasińskiego, człowieka niezwykłego, skupiającego w sobie cechy patriotyzmu, wirtuozerii chirurgicznej, humanizmu, zdolności organizacyjnych i upodobań muzycznych. Jestem przekonany, że Profesor Józef Gasiński byłby w każdej profesji bardzo dobry, bo tak został ukształtowany przez Stwórcę. Natomiast wykorzystanie wrodzonych talentów zależne było od żelaznej woli, pracowitości, konsekwencji w działaniu i bezwzględnej realizacji założonych celów. To potwierdza każdy rozdział życia i działalności Profesora, który był człowiekiem niezwykle ciekawym, ale do końca nierozpoznawalnym. Robił wrażenie małomównego i zamkniętego, ale w rzeczywistości był wspaniałym gawędziarzem z dużym poczuciem humoru. Zależało to jednak od miejsca i czasu.

W kontaktach bezpośrednich Jego interlokutor musiał się raczej zastanawiać nad tym, czego Profesor nie powiedział, bo to, co powiedział, było jasne i precyzyjne. Ta wielka zdolność werbalizacji myśli sprawiała, że Jego wypowiedzi były zawsze nadzwyczaj krótkie i treściwe.

Pani profesor Teresa Gasińska w swoim wspomnieniu o Ojcu z wielką dokładnością i ostrożnością omawia poszczególne fakty. Racjonalna jest krótka wzmianka o trudnościach, jakie przeżywał, a które wynikały z niedoskonałości ludzi z Jego otoczenia. To miało wpływ na braki w cytowanych przez Autorkę publikacjach historycznych. Historia bowiem pisana pod wpływem emocji czy uprzedzeń zawsze jest ułomna.

Muszę zwrócić uwagę, że Profesor był nie tylko chirurgiem, ale także nadzwyczajnym nauczycielem życia. Współpracownicy z czasem przyswajali sobie sposób Jego myślenia i reakcji na różnorodne bodźce zewnętrzne. Czasy były wyjątkowo trudne i umiejętności te były bardzo przydatne nie tylko w medycynie. Przecież w najgorszych dla Polaków czasach Profesor przystąpił do organizacji chirurgii akademickiej na Śląsku od zera. Był to okres dynamicznego rozwoju medycyny i technik medycznych na świecie, co wymagało nadążania i adaptacji do nowoczesności. Przewidując, że w przy­szłości nastąpi podział na podspecjalności chirurgiczne, zorganizował w ramach Kliniki oddziały urologii, chirurgii naczyniowej, chirurgii urazowo-ortopedycznej. Wkrótce powstały na tej bazie odrębne kliniki.

Uważam, że włączenie do opracowania wypowiedzi współpracowników, a także najbardziej prominentnych osobistości w medycynie, przybliżyły w znacznym stopniu potencjalnemu czytelnikowi całościową sylwetkę Profesora. Jego życie i działalność są dokumentem epoki, która, niestety, odeszła, ale ciągle u wielu ludzi rozbudza tęsknotę.

W erze rewolucji naukowo-technicznej, w erze informatyki ­niewiele pozostaje miejsca na odwieczne wartości, które reprezentował Profesor i Jego pokolenie. Wśród wartości tych na czoło wy­bija się niemal obsesyjna troska o chorego, a pochylenie się nad ­chorym, biednym czy bezdomnym należało do reguły postępowania. ­To trzeba powtarzać, o tym warto pamiętać, bo współczesność coraz bardziej oddala lekarza od łóżka chorego. Dlatego ta książka będzie wzruszającym wspomnieniem dla współpracowników i ludzi znających Profesora, dla pozostałych zaś na pewno pozostanie źródłem cennej wiedzy o tym, co w życiu warto robić i jak postępować.

Jako wieloletni współpracownik Profesora wyrażam radość z tego, że utrwalona została Wielka Postać w śląskiej i polskiej chirurgii, bowiem: Verba volant et scripta manent.

Pragnę też wyrazić słowa głębokiego uznania Bibliotece Głównej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach za konsekwentny wkład pracy w utrwalaniu historii śląskiej medycyny.

Prof. dr hab. Szczepan Łukasiewicz

Spis treści:

1. Kalendarium życia Józefa Bronisława Gasińskiego
2. Teresa Gasińska: Wspomnienia o moim Ojcu
3. Krzysztof Nitecki: Nowatorskie osiągniecia Profesora Józefa Gasińskiego w zakresie technik chirurgicznych
4. Wspomnienia o Profesorze: Anna Dyaczyńska-Herman (Jakim Go pamiętam), Kornel Gibiński (Mistrzowi w hołdzie), Jacek Grzbiela (Mistrz), Franciszek Kokot (Człowiek naprawdę wielki), Bernard Kubicki (Był ojcem chirurgii śląskiej), Alicja Kuchta (Szanowali Go i kochali), Stanisław Kuśmierski (Chirurg wielkiej klasy), Szczepan Łukaszewicz (Wciąż zadaję sobie pytanie, dlaczego tak trudno Profesora naśladować...), Jacek Starzewski (Mój pierwszy Szef i Nauczyciel), Barbara Szostek (Kilka spostrzeżeń ze współpracy z Profesorem), Stanisław Szyszko (Niezrównany mistrz techniki operacyjnej), Zygfryd Wawrzynek (Był dumą chirurgii)
5. Doktoranci Profesora Józefa Gasińskiego
6. Habilitacje powstałe pod opieką Profesora Józefa Gasińskiego
7. Bibliografia prac Józefa Gasińskiego