Newsletter – Biblioteka ŚUM

Newsletter – Tydzień Otwartej Nauki 2025

Już 14 października rusza Newsletter „Tydzień Otwartej Nauki 2025”! Tutaj znajdziesz wszystkie informacje o wydarzeniach, materiałach i aktualnościach.

Podczas spotkania prelegenci zaprezentują wiadomości potrzebne w ŚWIADOMYM WYBORZE czasopisma do publikacji naukowych. Uczestnicy poznają narzędzia do wyszukiwania czasopism, kryteria oceny ich jakości i wiarygodności, sposoby unikania „czasopism drapieżnych” oraz zasady korzystania z programów publikowania otwartego dostępnych dla pracowników, studentek/studentów i doktorantek/doktorantów ŚUM.

Webinar będzie się składać z dwóch części:

Część I
„Jak znaleźć czasopismo dla swojego artykułu?”
Prowadzący: mgr Marek Halkiewicz – Dział Bibliografii i Bibliometrii

Tematyka:

kryteria wyboru (tematyka, prestiż, widoczność, proces redakcyjny),
wyszukiwarki czasopism naukowych (Master Journal List, Elsevier Journal Finder, Springer Journal Finder),
wskaźniki bibliometryczne (Impact Factor, kwartyle, punktacja MNiSW) – jak je sprawdzać i interpretować,
czasopisma drapieżne – cechy charakterystyczne,
weryfikacja czasopism w „Journal Citation Reports” i „Web of Science”,
wyszukiwarka czasopism objętych programami publikowania otwartego (opracowana przez firmę Splendor, dostępna w sieci ŚUM i przez proxy).

Część II
„Programy publikowania otwartego”:
Prowadzący: mgr Krzysztof Gościniak – Dział Repozytorium i Promocji Otwartej Nauki

Tematyka:

zalecenia Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dotyczące Open Access (OA),
polityka NCN w zakresie otwartego dostępu do publikacji,
programy publikowania otwartego w ramach licencji WBN (2025),
programy publikowania otwartego w ramach umów partnerskich ŚUM,
deponowanie otwartych danych badawczych w repozytorium PPM ŚUM.

Terminy i rejestracja:

Kontakt: kgosciniak@sum.edu.pl

Z okazji Międzynarodowego Tygodnia Otwartej Nauki 2025 zapraszamy studentki/studentów i doktorantki/doktorantów Śląskiego Uniwersytetu Medycznego do udziału w quizie online „Do kogo należy nasza wiedza?”.

Quiz promuje ideę Otwartego Dostępu (Open Access) – swobodnego i bezpłatnego udostępniania wyników badań naukowych. Sprawdź swoją wiedzę o otwartej nauce i wygraj jedną z 12 nagród książkowych!

Jak wziąć udział?

Zaloguj się na platformie Elearning ŚUM

Dołącz do kursu „Do kogo należy nasza wiedza?” przygotowanego w ramach Tygodnia Otwartego Dostępu 2025.

Wybierz quiz przypisany do swojego Wydziału.

Odpowiedz na wylosowany zestaw 12 pytań z przygotowanego banku zagadnień.

Szanse są równe – studentki/studenci z każdego wydziału mogą zdobyć nagrody!

Quiz dostępny jest online po zalogowanie na platformie Elearning ŚUM
Hasło dostępu do quizu po zalogowaniu znajduje się w regulaminie (§ 5. Zasady uczestnictwa w konkursie).
Konkurs trwa od 22 października 2025 r. (godz. 10:00) do 24 października 2025 r. (godz. 23:59).

Nie zwlekaj – sprawdź, co wiesz o otwartej nauce i przekonaj się, do kogo naprawdę należy wiedza!

Decyzja o zamieszczaniu prac w OA oznacza…

Większą widoczność publikacji

OA umożliwia dotarcie do szerszej grupy odbiorców i większej liczby czytelników – bez opłat i barier. W przeciwieństwie do wersji papierowej, z cyfrowej kopii może korzystać wielu użytkowników w jednym czasie. Z publikowaniem w OA wiąże się…

WZROST CYTOWAŃ

W wyniku tego rośnie indeks Hirsha. Udostępniając swoją publikację w wersji cyfrowej, nie tylko ułatwiają Państwo pracę innym naukowcom, którzy chcą ją zacytować, a korzystają z menedżera bibliografii (np. Zotero, Mendeley), ale spada ryzyko wystąpienia błędów w  odnośnikach do swojej twórczości (np. literówek w nazwisku). Tym samym dołączasz się do pozytywnych nowych trendów naukowych, stawiając na…

ROZWÓJ KOMUNIKACJI NAUKOWEJ

Dzięki OA łatwiej nawiązać kontakty z innymi badaczami dzielić się wiedzą i rozwijać wspólne projekty, a także wzbogacić tematy naukowo-badawcze o inne punkty widzenia. Zainteresowani OA naukowcy mogą liczyć na…

NOWE MOŻLIWOŚCI DOFINANSOWANIA

Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego (ICM) wspiera publikacje naukowe w modelu Open Access poprzez programy otwartego publikowania realizowane we współpracy z wydawcami. Przykładem są programy Springer i Elsevier – globalnych liderów w wydawnictwie naukowym, którzy coraz szerzej umożliwiają publikowanie w modelu OA. Dzięki udziałowi ICM polscy naukowcy mogą publikować swoje prace w modelu otwartym bez ponoszenia kosztów związanych z APC (Article Processing Charges), co ułatwia dostęp do wyników badań szerokiemu gronu odbiorców. Warto pamiętać o tym, że publikowanie w OA umożliwia…

ZACHOWANIE MAJĄTKOWYCH PRAW AUTORSKICH

co oznacza, że autor może swobodnie rozporządzać swoim dziełem – rozpowszechniać, otrzymywać wynagrodzenia za korzystanie z utworu oraz publicznie udostępniać. W tradycyjnym modelu publikowania w komercyjnych czasopismach naukowych autorzy często są zobowiązani do przeniesienia majątkowych praw autorskich na wydawcę lub udzielenia mu licencji wyłącznej. Taki model znacznie ogranicza możliwości samodzielnego udostępniania pracy przez autora, np. w repozytoriach czy na prywatnych stronach internetowych. Dla porównania, w repozytoriach instytucjonalnych stosowane są zazwyczaj licencje niewyłączne lub licencje Creative Commons. Licencja niewyłączna pozwala autorowi na udzielanie dalszych licencji innym podmiotom i publikowanie pracy w różnych miejscach, bez konieczności uzyskiwania zgody repozytorium. Dzięki temu autorzy mogą swobodnie dzielić się swoimi pracami: w repozytoriach instytucjonalnych, na własnych stronach internetowych, w serwisach naukowych czy społecznościowych. W przypadku licencji Creative Commons, warunki udostępniania są jasno określone — np. licencja CC BY wymaga jedynie podania autorstwa, pozostawiając pełną swobodę dalszego wykorzystania dzieła.

23 października 2015 r. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wprowadziło w życie dokument pt. „Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce”, określający krajową politykę otwartego dostępu. Jednym z kluczowych zaleceń jest opracowanie i wdrożenie przez uczelnie oraz instytuty badawcze własnych polityk w tym zakresie. Powinny one uściślić zasady dotyczące m.in. publikowania wyników badań, udostępniania otwartych danych badawczych oraz deponowania dorobku naukowego w instytucjonalnych repozytoriach. W 2018 r. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, z inicjatywy Biblioteki ŚUM, przyjął uczelnianą Politykę Otwartości. Dokument, zatwierdzony Uchwałą Nr 127/2018 Senatu ŚUM z 24 października 2018 r., odnosi się do zastosowania Polityki Otwartości w ramach Polskiej Platformy Medycznej w ŚUM. Zgodnie z przyjętymi założeniami, naukowcy z ŚUM powinni dążyć do zapewnienia otwartego dostępu do swoich publikacji, rozpraw doktorskich oraz danych badawczych poprzez zgodę na deponowanie elektronicznych wersji tych materiałów w instytucjonalnym repozytorium PPM ŚUM.

Inicjatywy polskie

Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego (ICM) Uniwersytetu Warszawskiego prowadzi Platformę Otwartej Nauki (Open Science Platform), a także oferuje kilka ogólnokrajowych usług online związanych z Otwartą Nauką.

Biblioteka Nauki (Library of Science) – platforma OA z artykułami z polskich czasopism i książkami naukowymi. Działa od 2014 r., w nowej wersji od 2022. Publikacje dostępne są bezpłatnie w formatach PDF, EPUB, MOBI i XML.

CeON Repository – instytucjonalne repozytorium otwartego dostępu dla polskich naukowców.

CeON Agregation – platforma integrująca dane z 21 repozytoriów OA, udostępniając ponad 370 000 dokumentów.

RepOD (Repozytorium Otwartych Danych) – repozytorium ogólnego przeznaczenia dla danych badawczych (tabele, zdjęcia, materiały AV).

MX-RDR (Macromolecular Xtallography Raw Data Repository /Repozytorium Surowych Danych z Krystalografii Makromolekularnej) – repozytorium surowych danych z krystalografii makromolekularnej.

RDS (Repozytorium Danych Społecznych) – repozytorium cyfrowe danych społecznych.

Warto wspomnieć o serwisie Otwarta nauka, który powstał z myślą o wszystkich zainteresowanych otwartością badań naukowych i edukacji. Oferuje przystępne wprowadzenie do zagadnień otwartej nauki, aktualne informacje o dobrych praktykach, narzędziach i wydarzeniach oraz bazę wiedzy o otwartych modelach komunikacji naukowej.

Serwis jest redagowany przez zespół Platformy Otwartej Nauki. Honorowy patronat objęły: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polska Akademia Nauk oraz Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.

Inicjatywy europejskie

Plan S i cOAlition S to międzynarodowe porozumienie agencji i fundacji finansujących badania naukowe. Najważniejszą inicjatywą cOAlition S jest właśnie Plan S, którego celem jest wspieranie otwartego dostępu do publikacji naukowych.

Zgodnie z założeniami Planu S wszystkie publikacje będące wynikiem badań finansowanych przez członków cOAlition S w ramach konkursów ogłoszonych po 1 stycznia 2021 r. powinny zostać opublikowane w otwartych czasopismach lub na otwartych platformach, bądź też udostępnione w sposób otwarty w repozytorium.

OpenAIRE jest bezpłatną, prospołeczną inicjatywą, która rozwija polityki, infrastrukturę i usługi wspierające Otwartą Naukę w Europie i na świecie. Odpowiada za usługi European Open Science Cloud (EOSC), czyli Europejska Chmura Otwartej Nauki.

International Open Access Week doskonała okazja, by połączyć globalny trend otwartego dzielenia się wiedzą z postępem zmian politycznych, społecznych i ekonomicznych. Międzynarodowy Tydzień Otwartego Dostępu jest organizowany od 2008 roku przez SPARC (Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition) oraz jego partnerów.

Polska Platforma Medyczna ŚUM (PPM ŚUM) rozwija się od 2017 r. jako repozytorium i portal zarządzania wiedzą i potencjałem naukowym. Udostępnia publikacje, dane badawcze, rozprawy doktorskie, informacje o grantach oraz ekspertach w dziedzinie nauk medycznych i pokrewnych. Aktualnie w Repozytorium zdeponowano:

11 175 artykułów,

1297 doktoratów,

37 zestawów otwartych danych badawczych.

Korzystanie z platformy jest bezpłatne, bez potrzeby zakładania konta, a zdeponowane materiały można pobierać i wykorzystywać zgodnie z przypisaną licencją. Do tej pory odnotowano 11 999 pobrań materiałów (artykuły, doktoraty, dane badawcze), a stronę odwiedzono dokładnie 1 947 199 razy. PPM działa od drugiej połowy 2020 roku.

Ukończyłeś artykuł i szukasz odpowiedniego czasopisma? Chcesz publikować w otwartym dostępie, ale masz wątpliwości?
Zespół Biblioteki ŚUM oferuje praktyczne informacje i bezpośredni kontakt do ekspertów, którzy pomogą Ci w całym procesie publikowania.

Dział Repozytorium i Promocji Otwartej Nauki – Kontakt w sprawie Repozytorium ŚUM, programów otwartego publikowania oraz otwartych danych badawczych

Dział Bibliografii i Bibliometrii – Kontakt w sprawie analizy cytowań, analizy bibliometrycznej oraz Bibliografii Publikacji ŚUM

Zachęcamy do publikowania w OA oraz do kontaktu z Biblioteką ŚUM w razie pytań lub potrzeby wsparcia w tym zakresie.

Zespół Biblioteki ŚUM

Wydarzenie nie jest organizowane przez Śląski Uniwersytet Medyczny, ale może zainteresować osoby zajmujące się otwartą nauką.
Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW zaprasza na webinarium poświęcone zarządzaniu danymi badawczymi i repozytoriom danych.

Terminy: 20 października 2025 r. (poniedziałek), godz. 11:00–12:30

Zapraszamy do kontaktu telefonicznego i mailowego z naszymi ekspertami z zakresu otwartego dostępu, programów publikowania otwartego, otwartych danych badawczych oraz bibliometrii.

Przez cały tydzień (20-24.10.2025), w godzinach 10:00–14:00, dostępni będą:

mgr Marek Halkiewicz – Dział Bibliografii i Bibliometrii,
tel. 32 208 35 66, e-mail: mhalkiewicz@sum.edu.pl;
mgr Krzysztof Gościniak – Dział Repozytorium i Promocji Otwartej Nauki,
tel. 32 208 36 33, e-mail: kgosciniak@sum.edu.pl