"... Niesienie pomocy drugiemu człowiekowi, ratowanie go w ciężkiej potrzebie, jest niejako wpisane w ludzką psychikę. Dlatego też podejmując temat organizowania kadr medycznych w okresie po przejściu działań wojennych w 1945 roku (w czasie gdy zachowane obiekty służby zdrowia w przeważającej części były we władaniu Armii Czerwonej, wojna jeszcze trwała, a struktury organizacyjne służby zdrowia zaczynały dopiero się tworzyć) nie można nie zauważyć oddolnych inicjatyw społecznych w tym zakresie. Najważniejszy filar stanowiła tu pomoc sąsiedzka, w dużym stopniu oparta na samolecznictwie. Z braku położnych opiekę rodzącym zapewniały rodzina i sąsiadki, osadnikom fachową opieką pielęgniarską służyły siostry zakonne - na Śląsku Opolskim często narodowości niemieckiej. Bywało, że niezbędne zabiegi chirurgiczne wykonywali wojskowi chirurdzy Armii Czerwonej. W tym krytycznym czasie wracano też do praktyk leczniczych znanych w przeszłości, jako jedynie dostępnych, korzystając przy tym z bogatych zasobów rodzimego skarbca wiedzy ludowej.

Tuż po odejściu okupanta z obszaru przedwojennego województwa śląskiego, pełnomocnik Rządu Tymczasowego na województwo śląskie wydał 29 stycznia 1945 zarządzenie nakazujące niezwłoczne stawienie się do pracy personelowi urzędów, biur, przedsiębiorstw komunalnych, szkół, instytucji charytatywnych, zakładów leczniczych, aptek itp. Reaktywowany w tym samym czasie Wydział Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego, za najpilniejsze problemy uznał zbadanie i zabezpieczenie sanitarnego mienia państwowego nie wywiezionego przez okupanta, zapewnienie cywilnej ludności opieki lekarskiej i położniczej, zaopatrywanie jej w niezbędne lekarstwa, ścisłą kontrolę nad przemieszczaniem się personelu sanitarnego oraz weryfikację kadr lekarskich i ich rozlokowania. Powierzone lekarzom, aptekarzom i innym pracownikom służby zdrowia stanowiska kierownicze miały charakter tymczasowy..."

Jerzy M. Dyrda